MICROFOON VAN DE MAAND JANUARI 2024

Niet één, maar twee microfoons deze keer, nauw aan elkaar verwant, maar toch heel verschillend.
De eerste is de PZM 30, een Presure Zone Microphone (Druk Zone Microfoon). Dit type werd bedacht door Ed Long en Ron Wickersham, na een discussie over opnametechnieken, tijdens een opleiding voor geluidstechnici, in San Franciscoi, in 1978.

Het PZM-opnameprincipe is gebaseerd op het feit dat geluid dat een grens (boundary) bereikt (zoals een muur of vloer), 6 dB luider is dan in de ruimte (vrij veld). En wanneer een omnidirectionele microfoon op een paar millimeter afstand op zo'n boundary wordt gericht, deze het geluid kan opnemen zonder dat reflecties invloed hebben. Reflecties zorgen doorgaans voor een 'Kamfilter'-effect bij een 'normale' opname, waarbij microfoons in de ruimte worden geplaatst (vrij veld). Deze verschillende gereflecteerde frequenties beïnvloeden het directe geluid, versterken sommige frequenties en dempen andere (de tanden van de 'kam' zijn de versterkte frequenties, de ruimte daartussen de verzwakte frequenties).

De microfoon werd ontwikkeld bij Crown, een Amerikaanse fabrikant van PA versterkers, die zich hiermee ook op de microfoonmarkt begaf.

In het ontwerp van de PZM microfoon is een kleine electret microfooncapsule gemonteerd op enkele millimeters afstand boven een metalen plaat (de boundary). De plaat weerkaatst het geluid naar de microfoon, als de plaat zelf op een groter oppervlak wordt bevestigd, zoals op een vloer of aan een wand, dan worden ook lagere frequenties goed weer te geven. Het resultaat is een duidelijke klank, het PZM systeem levert 6dB meer geluidsdruk, terwijl de reflecties maar 3 dB worden versterkt: een groot verschil!

Rond 1980 werden de eerste Crown PZM microfoons in serie geproduceerd, de PZM 30 was het belangrijkste type.
Voor gebruik uit de buurt van wand of vloer, werden de PZMs ook op grotere houten of perspex platen bevestigd, al leidde dat, zeker bij houten platen, tot visuele problemen. Crown gebruikt losjes de formule 4-40, waarbij een vlak van 4 vierkante voet ( ca 61x61 cm) geluid tot 40 Hz correct weergeeft.

Hier stopte de ontwikkeling niet, in 1985 volgde de PCC 160, een Phase Coherent Cardioid (Fase Overeenkomstig Richting gevoelig) model. Hier werd een kleine electret capsule met een extra richtinggevoelige opname karakteristiek, haaks op een metalen plaat gemonteerd.
Ook hier is het resultaat een microfoon die bijna geen last heeft van kamfilter effecten, maar omdat hier geluid uit één richting wordt opgenomen, is het resultaat nog krachtiger: 6 dB extra gevoelig t.o.v. de PZM. Met een schakelaar aan de onderkant is de klank aan te passen: laag af, recht of met extra lage tonen.

Dit PCC type bleek superieur voor het opnemen van toneelgeluid. Met twee of drie van zulke microfoons vóór op het toneel, kan een complete toneelvoorstelling worden versterkt. Het element wordt beschermd door een stevige metalen kooi, zodat het niet platgetrapt kan worden.

PCCs zijn ook heel goed voor de versterking van piano's en concertvleugels, bevestigd aan de binnenkant van het klankbord, of onder de klep van de vleugel, en voor kick drum, in de ketel op een kussen of kleedje, gericht op de klopper.

Ook ppc's leveren een betere klank als ze op een groter oppervlak zijn bevestigd. Hoe groter het oppervlak, hoe beter de basweergave. PCCs die dichter bij de geluidsbron zijn dan de lengte van hun eigen afmeting (zoals bij de kick drum) hebben geen last van afvlakking van de lage frequenties.

De beide typen zijn regelrechte probleemoplossers in sterk galmende ruimten, zoals kerken. Ze worden ook veel gebruikt voor sprekers; een PZM of PCC op een lessenaar levert uitstekende spraakverstaanbaarheid. PZMs worden ook veel gebruikt voor ronde tafel gesprekken, waarbij de PZM dan in het midden op de tafel ligt, of aan het plafond erboven hangt. PZMs zijn daarnaast vaak te vinden in politiebureaus, onopvallend gebruikt voor verhoren.

Beide typen worden nog steeds gemaakt, na de overname van Crown door AKG zijn dit nu ook AKG microfoons, maar nog steeds met dezelfde typenummers. Ze worden tegenwoordig in China gemaakt.

Latere versies van de PZM 30 werden ook schakelbaar, tussen een neutrale klank of extra hoge tonen.

Andere fabrikanten maakten vervolgens ook dit soort microfoons, maar door de patenten van Crown moesten ze hun ontwerpen aanpassen. Concurrerende PZMs, zoals van Neumann, DPA en Schoeps, hebben een omhoog gerichte capsule, die vlak in een platte behuizing is gemonteerd.

PCCs, zoals de Shure Beta 91 en de Sennheiser E 901, lijken meer op het origineel, maar zijn vaak speciaal bedoeld voor de kick drum en kunnen daarom een hogere geluidsdruk van ca 150dB aan, de PCC 160 is gevoeliger met een maximum van ca 120 dB (ruim voldoende voor de meeste kick drums).

Zelf een PCC maken is vrij eenvoudig: een hyper cardioide condensatormicrofoon plat liggend op een vlak oppervlak geeft hetzelfde resultaat. Schoeps heeft zelfs een ronde plaat met klem in het assortiment, om van hun condensatorcapsules zo'n PCC te maken.

Veel meer modellen zijn te vinden in mijn boek Witnesses of Words. Meer informatie daarover is te vinden op: www.witnessesofwords.com